به منظور بررسی قابلیت تصاویر سنجنده SPOT5–HRG در تهیه نقشه انبوهی جنگلهای خزری، داده های این سنجنده با اندازه تفکیک مکانی 5 و 10 متر مربوط به سال 1381 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. این مطالعه در منطقه ای به وسعت 10000 هکتار در جنوب غربی شهرستان املش در استان گیلان انجام شد. پردازش رقومی داده های ماهواره ای به روشهای مناسبی چون نسبت گیری، ادغام و تبدیل PCA انجام شد و تعداد زیادی باند مصنوعی همراه با باندهای اصلی، در تجزیه و تحلیل ها مورد استفاده قرار گرفت. برای ارزیابی صحت نتایج طبقه بندی، یک نقشه واقعیت زمینی نمونه ای در سطحی حدود 2500 هکتار از منطقه مورد مطالعه با استفاده از 7 قطعه عکس هوایی 1:40000 مربوط به سال 1380 تهیه گردید. بدین منظور بعد از تهیه ارتوفتوموزائیک رقومی عکس هوایی، تعداد 2520 قطعه نمونه یک هکتاری در کل سطح منطقه پیاده شد و درصد تاج پوشش در هر قطعه نمونه با استفاده از شبکه نقطه چین 45 نقطه ای، محاسبه گردید. طبقه بندی داده های ماهواره ای با استفاده از الگوریتم های طبقه بندی نظارت شده حداقل فاصله از میانگین و حداکثر تشابه در ابتدا با 6 طبقه انبوهی انجام شد. به دلیل تفکیک پذیری کم بین برخی طبقه ها، این طبقات در هم ادغام شدند. در نهایت طبقه بندی با 3 طبقه انبوهی (1 تا 10، 10 تا 50 و 50 تا 100 درصد) و یک طبقه غیرجنگل با روش حداکثر تشابه، بهترین نتیجه را در بر داشت. در این طبقه بندی، صحت کلی و ضریب کاپا به ترتیب 74 درصد و 33/0 برآورد شد. بیشترین صحت تولیدکننده و کاربر (به ترتیب 95 و 82 درصد) مربوط به طبقه 3 انبوهی (50 تا 100 درصد) و کمترین آنها (به ترتیب 11 و 32 درصد) مربوط به طبقه یک انبوهی (1 تا 10 درصد) بود. هرچند که صحت کلی 74 درصد برای طبقه بندی 4 طبقه ای را می توان نسبتا خوب ارزیابی کرد، ولی با توجه به ضریب کاپای کم (33/0)، در مجموع نتایج طبقه بندی را نمی توان چندان مطلوب ارزیابی نمود. بنابراین برای کسب نتایج بهتر، آزمون قابلیت سنجنده هایی با توان تفکیک طیفی بهتر و روشهایی مانند طبقه بندی شیء- پایه پیشنهاد می شود.

ضریب قدکشیدگی که از نسبت بین ارتفاع کل به قطر برابر سینه درخت بدست می آید، یکی از شاخص های مهم پایداری درخت در برابر بادافتادگی و بیانگر محیط رشد پیرامون درخت است که می تواند راهنمای بسیار خوبی برای اجرای عملیات پرورشی در جنگل باشد. در این مطالعه ضریب قدکشیدگی 5 گونه درختی شامل راش، ممرز، پلت، توسکای ییلاقی و بلندمازو در جنگل خیرود کنار نوشهر با اندازه گیری قطر برابر سینه و ارتفاع کل 1379 درخت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که بین قطر برابر سینه و ضریب قدکشیدگی درختان این جنگل یک رابطه کاهشی از نوع نمایی وجود دارد. ضریب قدکشیدگی درختان مورد بررسی بین 20 تا 173 متغیر بوده و حدود 75 درصد درختان در وضعیت پایدار قرار داشتند. بیشترین تفاوت در ضریب قدکشیدگی درختان، در مرحله جوانی و در طبقات قطری کمتر از 30 سانتیمیتر مشاهده شد. بیشترین ضریب قدکشیدگی در درختان واقع در دره ها و در جهت های شمالی و کمترین در دولین ها و در جهت های جنوبی دیده شد. در این بررسی رابطه معنی داری بین ضریب قدکشیدگی با تراکم توده بدست نیامد.

اهداف اجرای این تحقیق در درجه اول حفظ و نگهداری آب و خاک، جلوگیری از سیلابهای مخرب، احیای رویشگاها، ایجاد علاقه و وابستگی برای افراد جنگل نشین و روستاییان ساکن در منطقه از طریق بهره برداری میوه و فروش محصولات جانبی آن می باشد. آزمایش مورد نظر در قالب طرح آماری کرتهای خرد شده (Split plots) و سه تکرار اجرا شده است. تیمارهای اصلی شامل سه مبدا بذر گردو و تیمارهای فرعی شامل سه روش حفظ آب و خاک متشکل از شاهد، بانکت هلالی و مالچ ریزی با کاه و کلش گندم می باشد. در نهایت مناسبترین مبدا گردو و روش حفظ و نگهداری نزولات آسمانی به عنوان الگو جهت اجرا در شرایط اقلیمی محل آزمایش و سایر مناطق مشابه، توصیه می گردد. نتایج بدست آمده پس از پنج سال اجرای آزمایش نشان می دهد که نهالهای تحت تیمار فرعی مالچ نسبت به دو تیمار دیگر از نظر رشد و درصد زنده مانی، برتری چشمگیری داشته اند، اما میان مبداهای گردو اختلاف معنی داری مشاهده نشد.

خشکی یا محدودیت آب یکی از مهمترین عوامل اقلیمی در ایران است. عناصر اقلیمی به ویژه میزان بارش به صورت معنی داری در مناطق مختلف تفاوت دارد. توزیع پراکنش میزان بارندگی در طی سال در اغلب مناطق از شرایط مناسبی که برای رشد گیاه مفید باشد، برخوردار نیست. منطقه خزری بیشترین میزان نزولات را دریافت می کند. بعضی از گونه های اصلی جنگلهای خزری به شرح زیر است: Fagus orientalis, Carpius betulus, Acer velutinum, Quercus castaneifolia, Fraxinus excelsior. در این مطالعه کل منطقه جنگلهای خزری از طریق بازدید صحرایی و بررسی نقشه پوشش گیاهی مورد ارزیابی قرار گرفت. سه نقطه اصلی که نماینده جنگلهای هیرکانی از منطقه مرطوب غرب تا منطقه خشکتر شرق باشند، انتخاب شدند. داده های چهار ایستگاه هواشناسی به منظور تحلیل وضعیت اقلیمی مورد استفاده قرار گرفت. اغلب عوامل اقلیمی شامل حداکثر، حداقل، متوسط سالانه دما، میزان روزانه و سالانه نزولات جوی مورد بررسی قرار گرفتند. عمدتا روند (ترند) تغییرات متوسط سالانه دما و میزان سالانه نزولات جوی برای جمع بندی به کار گرفته شدند. به روشنی می توان جمع بندی نمود که طی نیم قرن گذشته، اقلیم جنگلهای منطقه خزری گرمتر شده است. روند نزولات جوی به ویژه در ایستگاه انزلی که بیشترین ثبت نزولات در ایران را دارد و همچنین ایستگاه گرگان کاهش پیدا کرده است. روند نزولات جوی در ایستگاههای رشت و بابلسر تغییر مثبت را نشان می دهند. طی 49 سال گذشته در ایستگاه رشت متوسط سالانه دما حدود 1.28 درجه سانتیگراد و حتی حداقل دما 2.45 درجه سانتیگراد افزایش پیدا کرده است. میزان افزایش متوسط دمای سالانه در ایستگاه بابلسر طی 54 سال گذشته حدود 1.44 درجه سانتیگراد و حداقل درجه حرارت 1.80 درجه سانتیگراد افزایش را نشان می دهد. کاهش میزان سالانه نزولات جوی در ایستگاه انزلی طی 54 سال گذشته حدود 409.4 میلیمتر و میزان کاهش نزولات جوی برای ایستگاه گرگان طی 53 سال گذشته به مقدار 55.6 میلیمتر بوده است. توزیع و پراکنش گیاهان در هر اقلیم مستقیما به شرایط حرارتی و رطوبتی آن بستگی دارد. در منطقه مورد مطالعه به ویژه در حوزه گیلان و گرگان درجه حرارت بیش از یک درجه افزایش را نشان می دهد و بر اساس نظر و یا قضاوت کارشناسی، گرایش رویش در پوشش گیاهی حدود صدمتر به سمت بالا حرکت نموده است.

تهیه نقشه جنگلها، به ویژه در مناطق کوهستانی مشکل و پرهزینه است. برای این منظور استفاده از داده های ماهواره ای راه حل مناسبی به نظر می رسد. در این بررسی از داده های سنجنده Landsat ETM+ برای تهیه نقشه طبقه بندی تراکم تاج پوشش جنگل با استفاده از مدل FCD در حوضه شفارود گیلان استفاده شده است. نقشه تراکم جنگل با استفاده از طبقه های تراکم تاج پوشش 25-5، 50-25، 75-50 و 100-75 درصد و یک طبقه فاقد جنگل (بایر) تهیه شد. در روش تهیه نقشه تاج پوشش جنگل با استفاده از مدل FCD، بر روی تصاویر Landsat ETM+ از چهار شاخص پوشش گیاهی، خاک، سایه و شاخص حرارتی با اعمال حد آستانه مناسب استفاده شد و بعد شاخص سایه پیشرفته و شاخص سایه هم مقیاس شده، محاسبه گردید. سپس شاخص تراکم گیاهی و نقشه انبوهی تاج پوشش گیاهی بر مبنای مدل FCD برحسب درصد بدست آمد. به منظور برآورد صحت نقشه طبقه بندی شده تراکم جنگل، یک نقشه واقعیت زمینی به صورت صددرصد با استفاده از ارتوفتوموزاییک عکس های هوایی منطقه و ترسیم شبکه میلی متری به ابعاد 10×10 میلی متر و بزرگ نمایی مناسب عکسها تهیه شد. تصویر حاصل با استفاده از روش حداکثر احتمال، طبقه بندی شد و صحت کلی و ضریب کاپای آن به ترتیب 71 درصد و 0.61 بدست آمد. نتایج حاصل نشان داد که نقشه حاصل از مدل FCD با استفاده از داده های ETM+ با واقعیت زمینی نزدیک است و با بررسی ماتریس خطا در کلیه هفت مرحله محاسبه FCD، عدم توانایی مدل در ارائه تاج پوشش های میانی تنک و نیمه انبوه مشهود می باشد. درحالی که بعکس تاج پوشش های بالا و نیز مناطق فاقد تاج پوشش و یا دارای تاج پوشش بسیار تنک (کمتر از 5 درصد)، به خوبی توسط مدل تشخیص داده می شوند.

پایه و اساس سنجش از دور به ویژه سنجش از دور ابر طیفی برای تشخیص گونه ها و تهیه نقشه تیپ جنگل، آگاهی از چگونگی انعکاس طیفی گونه های موردنظر می باشد. بخشی از سنجش از دور به نام طیف سنجی زمینی به تعیین این مشخصه های طیفی می پردازد و سعی در ایجاد کتابخانه های طیفی (Spectral library) پدیده  ها دارد. در این راستا و با هدف تعیین مشخصه طیفی برگ مهمترین گونه های درختی جنگلهای شمال ایران، برای اولین بار با همکاری دانشگاه واخنینگن هلند، یک دستگاه طیف سنج زمینی پیشرفته در تابستان 1386 وارد ایران شد و مشخصه های طیفی برگ پنج گونه راش، ممرز، توسکای ییلاقی، بلندمازو و انجیلی در جنگل آموزشی- پژوهشی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران مورد اندازه گیری قرار گرفت. در مجموع 321 نمونه مجموعه برگ از 107 درخت از گونه های یادشده، در دامنه ارتفاعی 250 تا 2200 متر از سطح دریا، در شرایط مناسب و نور طبیعی اندازه گیری شد. از هر نمونه مجموعه برگ به طور متوسط 100 اسکن انجام و میانگین گیری شد. پس از بررسی های اولیه کیفیت داده ها و حذف داده های نویز، منحنی انعکاس طیفی گونه های یادشده در طول موج 350 تا 2500 نانومتر تهیه شد. به منظور بررسی تفاوت های احتمالی بازتاب طیفی گونه ها، پنج شاخص گیاهی مهم و حساس به غلظت کلروفیل محاسبه و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. شاخص های Vogelmann و نسبت ساده، تفاوت معنی داری (به احتمال 99%) را به ترتیب بین گونه ممرز با گونه های راش، بلندمازو و توسکای ییلاقی و همچنین گونه انجیلی با گونه های بلندمازو و توسکای ییلاقی نشان می دهد. دیگر شاخص ها تفاوت معنی داری را بین بازتاب طیفی برگ گونه ها نمایان نکردند. برای بررسی کامل تر تفاوت طیفی گونه ها، تعیین میزان کلروفیل برگ، محاسبه شاخص های حساس به دیگر رنگدانه ها و رطوبت برگ توصیه می شود.

تنوع گونه های گیاهی در سطح واحدهای رویشگاهی جنگل پایین بند خانیکان در سطح 268.7 هکتار بررسی شد. تعداد 60 قطعه نمونه به ابعاد 20×20 متر با روش نمونه برداری تصادفی سیستماتیک جهت بررسی پوششهای گیاهی به کار گرفته شد. با استفاده از روش تجزیه و تحلیل دو طرفه، پنج واحد رویشگاهی از یکدیگر تفکیک شد. برای تحلیل پارامترهای تنوع، غنا و یکنواختی در واحدهای تعیین شده از شاخصهای سیمپسون، شانون - وینر، مکینتاش، مارگالف، منهینیک، پیت و هیل استفاده شد. تجزیه واریانس مقادیر شاخصهای مختلف نشان داد، واحدهای رویشگاهی از نظر مقادیر شاخصهای تنوع سیمپسون و غنای مارگالف و منهینیک دارای تفاوتهای معنی داری می باشند. سایر شاخصهای مورد بررسی تفاوت معنی داری را در سطح واحدهای رویشگاهی نشان ندادند. بیشترین مقدار شاخص تنوع سیمپسون در واحد رویشگاهی پنجم و کمترین مقدار آن در واحد رویشگاهی سوم مشاهده گردید. بیشترین مقادیر شاخصهای غنای مارگالف و منهینیک در واحد رویشگاهی سوم و کمترین مقدارشان در واحد رویشگاهی اول مشاهده گردید. تنوع گونه های گیاهی در سطح واحدهای رویشگاهی، به دلیل عدم تغییرات قابل ملاحظه شیب، جهت جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا تحت تاثیر خصوصیات خاک می باشد.

یکی از اطلاعات و متغیرهای معرف وضعیت کمی جنگل، توزیع فراوانی (تعداد درختان و رویه زمینی) در طبقات قطری است که در تشریح ساختار و در جنگل شناسی و مدیریت جنگل کاربردهای متعدد دارد. این شاخص برای قضاوت، تعیین نحوه تربیت توده های جنگلی و برنامه ریزیهای مختلف می بایست با حالت تعادل (نرمال)، سنجیده و مورد ارزیابی قرار گیرد. تحقیق انجام شده در همین راستا، در جنگلهای مازندران (منطقه نکا ظالمرود) در قالب 6 قطعه نمونه یک هکتاری در مناطقی که خصوصیات ظهور راشستان را در شرایط متفاوت دارا بوده انجام گردیده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که علاوه بر ناهمسالی و ظهور گروهی توده های راش، شرط اساسی در ترسیم منحنی تعادل یعنی تعداد پایه کافی در هکتار، به ویژه در اولین طبقه قطری (n10)، کمتر از حد مورد نیاز می باشد. رویش جاری سالیانه (قطری) در توده های مورد مطالعه 2.7 میلیمتر در سال بوده، بنابراین به منظور برداشت هدفمند (استفاده از حداکثر رویش در حداقل زمان) می توان با اجرای شیوه تک گزینی گروهی در گردشهای اول و دوم، قطر هدف 80 تا 85 سانتیمتر و سطح مقطع تجمعی 21 تا 25 مترمربع در هکتار را در حالت تعادل پیش بینی نمود.

پلی مورفیسم DNA کلروپلاست (cpDNA) در 14 جمعیت راش (Fagus orientalis Lipsky) توسط مارکرهای PCR-RFLP و میکروساتلایتی (SSR) مطالعه شد تا تاریخچه تکاملی این گونه مهم اقتصادی- اکولوژیکی جنگل های شمال ایران روشن گردد. دو منطقه ژنی cpDNA، OA و DT تکثیر و به وسیله آندونوکلئازهای محدود کننده HaeIII و HinfI هضم شده و قطعات حاصل توسط الکتروفورز ژل پلی آکریل آمید جداسازی گردیدند. قطعات محدود کننده منطقه DT هیچ پلی مورفیسمی در میان افراد جمعیت های مورد مطالعه نشان نداد. در حالی که در میان افراد درون جمعیت های مورد مطالعه منطقه اسالم و جمعیت نکا- 1400، شاهد وجود پلی مورفیسم در قطعات محدود کننده منطقه OA بودیم. سه هاپلوتایپ (که از نظر فیلوژنتیکی مرتب شده اند) در گستره توزیع این گونه مشاهده شد. میزان بالای تمایز ژنتیکی (Gst=%68.7) با ساختار جغرافیایی در گوناگونی آن برخلاف مطالعات قبلی تمایز ژنتیکی هسته ای پایین (که از مطالعات قبلی توسط مارکرهای آنزیمی بدست آمده است) نشان دهنده کم بودن جریان ژن توسط بذر در راش می باشد. از 9 میکروساتلایت کلروپلاستی مطالعه شده فقط 2 میکروساتلایت کلروپلاستی پلی مورفیسم نشان دادند که بر اساس ترکیب های مختلف آللهای مشاهده شده، 10 هاپلوتایپ شناسایی شد. توزیع هاپلوتیپ ها تمایز قابل ملاحظه ای را با ساختار جغرافیایی مشخص (%80=Fst) نشان دادند. طبق آزمون واریانس ملکولی (AMOVA) 52% از گوناگونی کل میکروساتلایت های کلروپلاستی به اختلاف های میان منطقه ای، 28% به تفاوت های میان جمعیتی و 20% به اختلاف های درون جمعیتی تعلق دارد. اگرچه تنوع هاپلوئیدی مشاهده شده توسط مارکر PCR-RFLP بسیار کمتر از SSR بود. با وجود این، هر دو مارکر غنای هاپلوئیدی بالایی در بخش غربی جنگل های راش خزری نشان دادند. غنای هاپلوتیپی بالا در جمعیت های غربی که توسط هر دو مارکر در این بررسی مشاهده گردید تاکیدی بر این فرضیه است که سمت و سوی گسترش راش در جنگل های خزری از غرب به شرق بوده و فاصله جغرافیایی مهمترین عامل تمایز جمعیتی در راش می باشد.